Η απώλεια ακοής (βαρηκοΐα) στις διάφορες μορφές της αποτελεί μια εξαιρετικά συνηθισμένη διαταραχή, καθώς ένας στους τρεις ανθρώπους ηλικίας άνω των 60 ετών έχει μειωμένη ακοή. Παράλληλα, όμως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά επίσης ότι 43 εκατομμύρια παιδιά και νέοι, ηλικίας 12 έως 35 ετών, έχουν απώλεια ακοής εξαιτίας της δυνατής μουσικής.

Ωστόσο, οι περισσότεροι πάσχοντες περιμένουν κατά μέσο όρο 5 έως 15 χρόνια πριν απευθυνθούν σε ειδικό, αψηφώντας τις βαθιές σωματικές, ψυχολογικές, επαγγελματικές και κοινωνικές συνέπειες.

Είδη Βαρηκοΐας

Υπάρχουν τρεις μορφές βαρηκοΐας, οι οποίες οφείλονται σε διαφορετικές αιτίες, εμφανίζουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και έχουν διαφορετική αντιμετώπιση, συνεπώς θα πρέπει πάντα να διακρίνονται.

• Βαρηκοΐα αγωγιμότητας

Πρόκειται για την απώλεια ακοής που προκαλείται όταν ο ήχος του περιβάλλοντος δεν μπορεί να φτάσει (να μεταδοθεί) μέχρι το εσωτερικό αυτί, όπου βρίσκεται το ακουστικό νεύρο. Άρα η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα αγωγής (μεταβίβασης) του ήχου, από το περιβάλλον προς το ακουστικό νεύρο, δηλαδή, στον ακουστικό πόρο, στο τύμπανο και στο χώρο πίσω από αυτό (μέσο αυτί).

Το πιο απλό παράδειγμα είναι η μείωση της ακοής που προκαλούμε όταν κλείνουμε τα αυτιά μας με τα χέρια μας σε ένα δυνατό θόρυβο. Η βαρηκοΐα αγωγιμότητας προκαλείται από διάφορες παθήσεις, που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά απλές και εύκολα αντιμετωπίσιμες.

Τυπικό παράδειγμα στους ενήλικες αποτελεί το απλό βύσμα κυψέλης (κερί στο αυτί) μια κατάσταση εξαιρετικά συνηθισμένη.

Αντίστοιχα, στα παιδιά το συνηθέστερο αίτιο βαρηκοΐας αγωγιμότητας είναι το υγρό στο αυτί (εκκριτική ωτίτιδα), συνήθως λόγω αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια).

Όχι σπάνια αίτια είναι τα ξένα σώματα ή φλεγμονές του έξω ακουστικού πόρου, τραύματα του ωτός, όγκοι του έξω και μέσου ωτός, ωτοσκλήρυνση, χρόνια μέση ωτίτιδα κα.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα περισσότερα αίτια βαρηκοΐας αγωγιμότητας είναι πλήρως αντιμετωπίσιμα είτε με φαρμακευτική αγωγή και απλές παρεμβάσεις είτε με τη βοήθεια χειρουργικών επεμβάσεων. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να γίνεται έγκαιρη και πλήρη ακουολογική διερεύνηση των περιστατικών αυτών, καθώς η βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε είναι καθοριστική.

• Νευροαισθητήρια ή βαρηκοΐα τύπου αντιλήψεως

Πρόκειται για τη μορφή όπου ο ήχος του περιβάλλοντος φτάνει μέχρι το ακουστικό νεύρο φυσιολογικά, ωστόσο για διάφορους λόγους αυτό δεν διεγείρεται στο βαθμό που θα έπρεπε. Σε αυτήν την περίπτωση η βλάβη αφορά τον κοχλία,  το ακουστικό νεύρο ή το υπόλοιπο τμήμα του εσωτερικού αυτιού έως και τον εγκέφαλο.

Όσον αφορά την νευροαισθητήρια βαρηκοΐα, οι δύο συνηθέστερες μορφές της είναι η βαρηκοΐα από έκθεση σε θόρυβο (Θορυβογενής βαρηκοΐα) και η βαρηκοΐα λόγω μεγάλης ηλικίας (πρεσβυακοΐα).

• Μικτού τύπου βαρηκοΐα

Αποτελεί συνδυασμό των δύο παραπάνω μορφών.

• Βαρηκοΐα από έκθεση σε θόρυβο (Noise Induced Hearing Loss – NIHL)

Η επιβλαβής επίδραση του θορύβου στην ακοή είναι γνωστή και το κύριο αποτέλεσμα της έκθεσης σε θόρυβο εκδηλώνεται με τη μορφή της θορυβογενούς βαρηκοΐας ή θορυβογενούς απώλειας ακοής.

Ήδη το 2002 η Εθνική Οργάνωση Υγείας των ΗΠΑ υπολόγισε ότι το 15% των Αμερικανών μεταξύ 20 και 69 ετών πάσχουν από απώλεια ακοής θορυβογενούς αιτιολογίας (National Institute on Deafness and Other Communication Disorders 2002).

Από άποψη συμπτωματολογίας, η πρώτη εκδήλωση της θορυβογενούς βαρηκοΐας είναι η δυσκολία κατανόησης του συνομιλητή μας σε ένα περιβάλλον που έχει θόρυβο ή άλλες ομιλίες, αλλά ένας ασθενής με θορυβογενή βαρηκοΐα συχνά αναζητά ιατρική βοήθεια εξαιτίας άλλων συμπτωμάτων, που συνήθως συνοδεύουν την απώλεια ακοής, όπως οι εμβοές.

Είναι σημαντικό ότι τα παραπάνω προβλήματα συχνά γίνονται ενοχλητικά για τους ασθενείς αφού έχει ήδη εγκατασταθεί σημαντική βαρηκοΐα, γεγονός που έχει σαν αποτέλεσμα οι ασθενείς αυτοί να προσέρχονται για ακοολογικό έλεγχο αρκετά καθυστερημένα, όταν η πάθηση έχει ήδη προχωρήσει.

Συνηθέστερες μορφές θορυβογενούς βαρηκοΐας, είναι αυτή που προκαλείται λόγω του επαγγελματικού περιβάλλοντος (θορυβογενής βαρηκοΐα – occupational noise-induced hearing loss) και τα «ακουστικά τραύματα», η απότομη, δηλαδή, πτώση της ακοής, που προκαλείται όταν το άτομο εκτεθεί σε ένα πολύ ισχυρό και σύντομο θόρυβο, όπως μια εκπυρσοκρότηση (π.χ. κυνηγοί, στρατιωτικοί κ.λπ.) ή πολύ δυνατή μουσική (π.χ. συναυλίες, γάμοι κ.λπ.).

Πρώιμο σύμπτωμα για την ανάπτυξη τέτοιας βαρηκοΐας είναι η εμφάνιση εμβοών μετά την έκθεση στον ισχυρό θόρυβο, και είναι σημαντικό, όταν συμβαίνει, να αναζητείται ιατρική βοήθεια, καθώς τα ακουστικά τραύματα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, μέσα σε ώρες από την εμφάνισή τους, με φαρμακευτική αγωγή, για να μην αφήσουν μόνιμες βλάβες.

Πρεσβυακουσία

Αποτελεί τη συνηθέστερη μορφή νευροαισθητήριας βαρηκοΐας και το ΤΡΙΤΟ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΟ χρόνιο πρόβλημα υγείας στις μεγαλύτερες ηλικίες, αμέσως μετά από εξαιρετικά συνήθεις καταστάσεις, όπως η αρτηριακή υπέρταση και η αρθρίτιδα.

Η απώλεια ακοής αρχίζει συχνά περί την ηλικία των 50 ετών και στην αρχή στους περισσότερους ασθενείς η εξέλιξη είναι βραδεία και δεν δημιουργεί πολύ σοβαρά προβλήματα.

Ωστόσο, λόγω της σταδιακής πτώσης, στη συνέχεια οι ήχοι είναι λιγότερο καθαροί και χαμηλότερης έντασης, ενώ αρχίζει να υπάρχει δυσκολία αντίληψης ήχου υψηλής συχνότητας (π.χ. τηλέφωνο, κελάηδισμα πουλιού), παρότι ο ασθενής μπορεί να ακούει ήχους χαμηλής συχνότητας (π.χ. ένα διερχόμενο φορτηγό).

Κατόπιν, η ομιλία των άλλων φαίνεται πιο «μπερδεμένη», ενώ υπάρχει ιδιαίτερη δυσκολία κατανόησης του συνομιλητή, ειδικά όταν υπάρχει άλλος θόρυβος στο περιβάλλον.

Σπανιότερα, οι συνηθισμένοι θόρυβοι φαίνονται ενοχλητικοί ή υπερβολικά δυνατοί, ενώ, τυπικά, συνυπάρχουν και βουητά στα αυτιά (εμβοές).

Το σημαντικότερο πρόβλημα στις περιπτώσεις πρεσβυακοίας είναι οι πολυποίκιλες επιπτώσεις στη γενική υγεία και κυρίως στην ψυχολογική κατάσταση των ασθενών.

Η απώλεια ακοής οδηγεί σε αδυναμία επικοινωνίας, που γεννά με τη σειρά της αισθήματα ντροπής στον ηλικιωμένο ασθενή, αποφυγή κοινωνικών συναθροίσεων, κοινωνική απομόνωση, μοναξιά και, τελικά, ταχύτερη έκπτωση των νοητικών λειτουργιών και ακόμη και πρώιμη άνοια ή κατάθλιψη. Εξάλλου, συχνά τίθεται και θέμα ασφάλειας, ειδικά σε αυτούς που μένουν μόνοι, λόγω αδυναμίας χρήσης τηλεφώνου, ακόμη και σε επείγουσα ανάγκη.

Το χειρότερο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι η βαρηκοΐα αυτή και οι επιπτώσεις της αντιμετωπίζονται και εύκολα και πλήρως με τη χρήση βοηθημάτων ακοής (ακουστικό βαρηκοίας), εφόσον η πρεσβυακοία διαγνωσθεί έγκαιρα.

Ο Δρ Σαράντης Μπλιόσκας διαθέτει όλο τον απαραίτητο και σύγχρονο εξοπλισμό για την πλήρη διάγνωση και διερεύνηση κάθε τύπου βαρηκοΐας.